Niet voor iedereen weggelegd: het EW-Klantenproefpanel proeft spätburgunder
Spätburgunder of pinot noir, zoals het druivenras internationaal bekend staat, is een van de belangrijkste rode wijnsoorten ter wereld en tóch niet voor iedereen weggelegd. Dit blijkt eens te meer tijdens onze meest recente proeverij met het Erasmus Wijnen Klantenproefpanel, waar alleen al de Duitse naam het lastig heeft om tot de verbeelding te spreken. ‘Spät’ (laat) verwijst naar het feit dat het druivenras gemiddeld twee weken later rijpt dan de frühburgunder (pinot noir précoce) en klinkt duidelijk minder magisch dan de aanduiding ‘donker’ of ‘zwart’ die overal elders wordt gebezigd. Overigens rijpt hij niet echt laat wanneer je het vergelijkt met late(re) druivenrassen als de cabernet sauvignon of riesling. Maar er zijn meer factoren die de spätburgunder tot een wijn maken waaraan je moet wennen, die je moet leren liefhebben.
Er zijn weinig wijnsoorten die zo polariseren als spätburgunder, al was het maar omdat hij van nature minder vol is en meer zuren heeft dan de meeste andere rode wijnen. Liefhebbers van typische Bordeaux-blends, zoet-zwoele primitivo’s of geconcentreerde tempranillo-wijnen uit La Rioja ervaren een spätburgunder al snel als (te) ‘licht,’ ook qua kleurintensiteit, en met (te) weinig ‘bite’ door de relatief milde tannines. “Je merkt toch dat Duitsland geen land is voor goede rode wijn,” aldus een van de panelleden, fan van krachtig Spaans rood. Over smaak valt niet te twisten. Toch zou iedereen die zich met wijn bezighoudt, ook eens wat (studie)tijd moeten besteden aan de pinot noir c.q. spätburgunder, een wijn die zijn structuur meer dankt aan zijn zuurgraad dan aan zijn alcoholgehalte en krachtige tannines.
Spätburgunder geeft de voorkeur aan koele locaties, houdt niet van wind en heeft in alle opzichten een ‘dun huidje.’ De druiven zijn vatbaar voor ziekten en extreem gevoelig voor het weer. Hij vereist veel werk, maar bovenal ervaren en ambitieuze wijnmakers die de druif begrijpen, de elegantie ervan naar voren brengen, en aan de elegantie ook de nodige noblesse meegeven. Tot dit selecte gezelschap horen steeds meer Duitse Winzer, die geregeld tot het uiterste gaan om de perfecte wijn te produceren. Koele locaties zorgen voor een merkbare zuurgraad in de wijn en de dunne schil beperkt het gehalte aan tannine en kleurstof. Om ‘meer’ uit het ras te halen en ‘moderner’ te produceren, benutten zulke wijnmakers o.a. reductie van de opbrengst om de concentratie te stimuleren, koude schilweking voor meer kleur en aroma, en gisting met hele druiventrossen (inclusief steeltjes), wat m.n. dunschillige druivenrassen als spätburgunder een heel andere, meer etherische tanninestructuur geeft.
Als voorbeeld hiervan kan de ‘moderne’ Spätburgunder trocken Gipskeuper Silberkapsel 2020 van Alexander Eisele worden genoemd, die met zijn opwindende spel van zuren en mineralen, heldere tannines en lichte zoetheid tot onze persoonlijke favorieten behoort, maar voor enkele deelnemers toch net iets teveel van het goede blijkt. Sowieso wordt spätburgunder als een vrij ‘technische’ wijn ervaren en wat minder geschikt voor beginners. Wijnen proeven is hard werken, en als we ons niet vergissen is het voor deze of gene een uitdagend middagje geweest. Een laatste aspect is het prijsplaatje. Zij die nog niet door het spätburgundervirus zijn besmet, vinden de meeste wijnen van dit druivenras ‘duur,’ wat niet bijdraagt aan het mensen over de streep trekken. Inderdaad behoren spätburgunders vanwege hun bewerkelijke karakter tot de duurdere rode wijnen, al krijg je in Duitsland wel vaak waar voor je geld en zijn ze vrijwel altijd te verkiezen boven even dure pinot noirs uit de Bourgogne. Maar dat is iets wat iedere wijnliefhebber voor zichzelf moet ontdekken.
Welke wijnen springen eruit?
Naast de Eisele wijn, de nieuwe jaargang 2019 van Dengler-Seyler’s Maikammer Heiligenberg en enkele spannende Lageweine van onder meer Sarah Gessinger uit de Mittelmosel, noemen we hier drie spätburgunders die er qua draagvlak het meest uitspringen bij het Klantenpanel.
Van alle geproefde Guts-wijnen is de Spätburgunder trocken 2020 van Weingut Albert uit Kraichgau (Baden) het meest bejubeld. Erwin-Peter Albert heeft bergen talent en kon dit al laten zien bij diverse gerenommeerde wijnhuizen in Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Afrika. Naast het Albertushof ligt een golfbaan; de wijnstokken zelf groeien in de Malscher Letzenberg, op een bodem van Muschelkalk en löss. De spätburgunder die er vandaan komt kleurt roodbruin in het glas, met aroma's van zure kers, rode bes en zelfs kreupelhout van de Provence. In de mond vrij intens qua smaak, kersen en bessen weer, wat tannine, iets rokerigs, een tamelijk krachtige body en goed aanwezige zuren, ondersteund door een fijne mineraliteit en een zekere frisheid. 12,7% alcohol. Een complete Guts-wijn met een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding.
Bij de Orts-wijnen viel de Mauchen Spätburgunder trocken Alte Reben 2017 van VDP.Weingut Lämmlin-Schindler uit Mauchen in Markgräflerland (Baden) zeer positief op. De jaargang 2017 kende door ernstige vorst laat in het voorjaar een bijzonder kleine oogst, vaak de kleinste sinds de Tweede Wereldoorlog. Maar de Badense wijnen van dat jaar zijn levendig aromatisch, complex en gelaagd, met een harmonieuze zuurstructuur. Zo ook de Alte Reben. De spätburgunder staat bij Lämmlin-Schindler op een mineraalrijke lössleembodem met een hoog aandeel aan jurakalksteen. Het milde klimaat geeft de druiven een pittige fruitzuurgraad mee. Frambozen en kersen kenmerken dan ook de Mauchen Alte Reben, naast sterk kruidige tonen. Direct na opening zijn reductiegeuren waar te nemen, zodat we de wijn even tijd moeten geven. Door het contact met de lucht verdwijnt het reductieve aroma en wordt de wijn fruitig en aangenaam van geur. Dan is hij elegant, heerlijk zacht en goed gestructureerd, met mooi geïntegreerde zuren en fijne tannines. 13% alcohol. Een prachtige wijn, rijp om te genieten!
Van de Lage-wijnen die sterk in de smaak zijn gevallen, bespreken we hier de wijn van Manfred Rothe, van het gelijknamige Fränkische Bio-Weingut dat we al langer voeren. Maar deze Spätburgunder Grande trocken 2018 dus niet. En daar gaan we verandering in brengen. Het is de wijn met – in ieder geval gevoeld – het laagste zuurgehalte, en niemand had ook maar een puntje van kritiek. In de rijke neus rode bessen, een amandelbittertje, munt, en wat peper; in de mond zacht en kruidig, met donkerder fruit zoals bramen, een zekere romigheid, zuivel en vrij weinig zuren. De wijn is opgevoed op tonneaus, deels nieuwe, en dat merk je. De afdronk houdt mooi lang aan. 13% alcohol. Een heerlijk zachte, aromatische spätburgunder.
Het is entertaining en leerzaam tegelijk om een echte wijnmaker in je midden te hebben, iemand die ook nog eens een goed verhaal vertellen kan, zoals Manfred. Een echte meerwaarde. Al met al hebben we een inspirerende proeverij beleefd en veel nieuwe inzichten gewonnen. Onze dank is groot.
