Terroirwijn

Op het internet was onlangs een alleraardigste discussie te volgen over de vragen wat terroirwijn is en wie nu eigenlijk terroirwijn maakt, een traditionele wijnboer of de nieuwe generatie adepten van natuurlijke wijnen. Is terroir louter een kwestie van bodem en klimaat, of speelt de hand van de wijnmaker een doorslagevende rol? En ook: is terroir iets intrinsiek blijvends of kan het – als idee of conventie – telkens weer ontstaan en vergaan? Hoe lang duurt het voordat je iets ‘terroir’ mag noemen, en hoe lang duurt een terroir? Jaren, decennia, eeuwen? Of is alles alleen maar een marketingstrategie van enkele slimme wijnhuizen? Hieronder volgen wat meningen en vervolgens onze eigen kijk op de kwestie.

 

Hoe minder menselijk ingrijpen, des te meer terroir

Terroir in zijn oorspronkelijke vorm staat voor een grote hoeveelheid door de natuur voorgegeven factoren, zoals ligging, de bijzonderheid van de bodem aldaar, het klimaat etcetera. Hierdoor is een speciale ‘streekstijl’ ontstaan, meestal met een typische, bij dat gebied passende productiewijze. De wijn laat een zekere uniekheid zien en dit moet een gevolg zijn van de specifieke eigenschappen van het gebied. Kortom: de wijn is ‘terroirwijn’. Het Franse AOC-systeem uit 1919 is, zo deze denkwijze, het resultaat van een empirische, historische en evolutionaire selectie die, over het algemeen, heeft geleid tot een symbiose tussen de natuurlijke factoren, druivenrassen en wijnbouwpraktijken. Voor minder rekkelijken is de menselijke factor helemaal niet relevant. Voor hen spreekt de natuurlijke productiewijze van de jongste generaties wijnmakers meer voor terroirwijnen dan de ‘gekunstelde’ wijnen van hun voorgangers. 

 

Terroir is niets anders dan de hand van de wijnmaker

Onder wijnboeren bestaat een romantisch beeld van de natuur, dat zij alleen de hoogste kwaliteit levert en typiciteit kan voortbrengen. Wijnmakers gebruiken ‘terroir’ en ‘terroirwijn’ graag om hun wijnen te mystificeren. Alsof de bodem en het microklimaat tot een karakteristiek resultaat leiden, waarbij de wijnboer op onverklaarbare wijze het terroir ‘zijn werk laat doen’. Dit idee van de natuur als producente is speciaal bij wijn, waar de wijnmaker op heel veel plaatsen in het productieproces zijn invloed kan laten gelden, niet heel erg zinvol. Zijn invloed gaat ver aan die van de bodem voorbij. Hij bepaalt het druivenras, de onderstok, de ligging, helling en expositie van de wijngaard. Ook de hele wijnbereiding inclusief alle technische procedures liggen vervolgens uitsluitend in de hand van de wijnmaker. Een reducering van de terroirgedachte op uitsluitend natuurlijke factoren schiet dus tekort! Ja, bodem en klimaat hebben invloed op de wijn, maar nee, er bestaat géén natuurlijke stijl met natuurlijke, kenmerkende terroireigenschappen. 

 

Gebiedstypiciteit en traditie

Terroirwijn betekent niets anders dan regiogebonden wijn. De wijn is kenmerkend voor een gebied of wijngaard, waarbij overigens ook de typische methoden van de lokale wijncultuur behoren. Een klassieke wijn uit regio X smaakt als een klassieke wijn uit regio X omdat de productiewijze typisch is voor die regio. Een orange wine kan daarom geen terroirwijn zijn omdat deze manier van produceren voor dit specifieke gebied tot nu toe geen typische productiewijze was. Typiciteit is altijd gebonden aan traditie. Over de vraag wanneer je van traditie kunt spreken, lopen de meningen sterk uiteen: na jaren, decennia, eeuwen? Bovendien zijn er talloze nieuwe wijnmakers die de traditionele stijl van een gebied volledig op z’n kop zetten, maar die daardoor superherkenbaar zijn, net als hun ouders en grootouders in de meer tradionele stijl. Aan de andere kant: de mogelijkheid om een wijn sensorisch een bepaalde regio of zelfs wijngaard toe te ordenen is de definitie van een terroirwijn! Hoe zit het nou?

 

Wat is goede kunst? Terroirwijn als conventie

Alles is subjectief. Een terroirwijn is altijd subjectief. Het is om het even of we aan de bodem of aan de wijnmaker het grootste belang toekennen, aan het eind van de dag draait het om de mening van de wijnprofessionals en consumenten. De vraag is: bestaat er een gemeenschappelijk idee van de wijn van een bepaalde regio of niet? Zo kan terroir telkens weer onstaan en verdwijnen. De vraag: Wat is (goede) terroirwijn? is dan te vergelijken met de vraag: Wat is (goede) kunst? Waarbij direct moet worden gezegd dat ‘terroirwijn’ niet gelijk te stellen is met ‘goede wijn’, ook al wil de boer ons dat wel laten geloven. Daar het een conventie is, vindt een eventuele inhoudelijke verandering van het terroir niet door de tand des tijds plaats, maar doordat de relevante mensen van de verandering overtuigd worden. Referentiegroepen hebben dus grote invloed op de stijl die het meest gedronken wordt, en precies die interpretatie van de wijnmaker(s) wordt dan wat typisch genoemd wordt voor een bepaald gebied. Maar is dat wel genoeg? Nee, het is niet genoeg! 

 

Sociaaleconomische en culturele invloeden: Marketing

Wijnkenners zijn het er vaak snel over eens of een wijn goed of slecht is. Maar de vraag welke wijn beter is dan de andere en welke de beste is, is niet zo eenvoudig te beantwoorden. Zoals met alle waarnemingen is ook dit in eerste instantie subjectief; het verband tussen smaak, kwaliteit en regio is als het ware een gok. Zonder een objectief, meetbaar criterium en zonder individualisering is het niet mogelijk om te bepalen welke wijn beter is en welke de beste. Wijnprijzen zijn meetbaar, maar ze zeggen niets over wat bepaalde terroirs zo uniek en hun wijnen zo duur maakt. Wat is dan de authenticiteit, het typische van een bepaald terroir? Terroir is een marketingsconcept, een strategie van een wijnhuis of wijngebied, dat ervoor moet zorgen dat de consument weet wat hij van een wijn uit een bepaald gebied of wijngaard verwachten kan. Fraaie brochures over wijn als natuurproduct en de unieke kwaliteiten van een gebied zijn daarbij onontbeerlijk, evenals economische en culturele aspecten zoals prijs en traditie.

 

Onze kijk

Terroir is in eerste instantie een kwestie van herkomst. Bodem en klimaat leggen het fundament voor het zogenaamd kenmerkende van een terroir, alwaar meer harde, meetbare natuurlijke feiten te vinden zijn dan doorgaans in de verhalen naar voor komen. Wel is het zo dat de wijnmaker het karakter van de wijn kan beïnvloeden en een zekere typiciteit kan uitwerken, die hij dan ‘terroir’ kan noemen. Dat is dus het resultaat van de ingreep van de mens en geen ‘natuurlijke’, quasi goddelijke typiciteit van een regio of wijngaard. Menselijke factoren zijn weliswaar belangrijk, maar te algemeen en te willekeurig om als kern te dienen van een definitie van terroirwijn. Terroir is alleen daar waar er herkenbaarheid bestaat, en dat is er alleen met een bepaalde gemeenschappelijke stijl. Het begrip maakt geen onderscheid tussen hogere en lagere kwaliteit, maar is als expressie van het ‘herkenbare anders zijn’ te begrijpen. Met het erbij halen van economische en culturele aspecten verlaten we de wetenschappelijke basis van terroir en begeven we ons op het terrein van de marketingstrategie van een bepaald wijngebied. Kort en goed: het is gecompliceerd.

 

© 2020 - 2024 Erasmus Wijnen | sitemap | rss | webwinkel beginnen - powered by Mijnwebwinkel

Om deze webwinkel te bezoeken moet u 18 jaar of ouder zijn.